Sri lankan Traditional Art and Technology

- ශ්‍රී ලංකාවේ රූකඩ කලාව - බොහෝ කලාවන් මෙන්ම රූකඩ කලාව ද ශිෂ්ටාචාරයේ ආරම්භය දක්‌වාම දිවයන්නකි. එය කවදා ආරම්භ වූයේ දැයි නිශ්චය කළ නොහැක. එමෙන්ම කවර රටක ආරම්භ වූයේ දැයි නිශ්චිතවම කිව නොහැක. පෙරදිග මෙන්ම අපරදිග බොහෝ රටවල රූකඩ කලාව පැතිර පවතී. රූකඩ යන්නට ලතින් බසින් පුපා (pupa) යනුවෙන් ද ප්‍රංශ බසින් පුපී (pupee) ලෙසද, හැඳින්වෙන් අතර ඉංග්‍රීසි බසින් පපට්‌ (puppet) යනුවෙන් ද භාවිත කෙරේ. මෙම කවර වදන් භාවිත කළද ඉන් අර්ථවත් වන්නේ බෝනික්‌කා (doll) යන අර්ථයයි. "පුත්‍රකා" "පුත්‍රිකා" පුත්තලිකා යනු සංස්‌කෘත සාහිත්‍යයේ හමුවන පදවලින් ද අර්ථවත් වන්නේ එම අදහසයි. මෙවැනි බෝනික්‌කන් හෙවත් රූකඩ, සතුන් දඩයම් කිරීමෙන් ජීවත් වූ ආදි මානවයා විසින් ද නිර්මාණය කර තිබේ. තමන් ඉදිරියට එන විශාල වන සතුන් බිය වැද්දීම සඳහා ඔවුහු මේවා භාවිත කළහ. විද්‍යාත්මක ක්‍රමයට ලෝකය අවබෝධ කරගැනීමට ප්‍රථම මිනිසා නොයෙක්‌ මිත්‍යා විශ්වාසවල එල්බගෙන සිටි බව පැහැදිලිය. තමන්ට අවබෝධ කොටගත නොහැකි වූ බොහෝ දේ ඔවුන්ට දක්‌නට ලැබිණි. ඉර සඳ ජලය ආදි චලන වස්‌තු කෙරෙහි බියමුසු ගෞරවයන් ඔවුන් තුළ විය. ඔවුන් ...

මහා කෝළ සන්නි යකුගේ අවතාර දහ අටෙන් උපන් පහතරට දහ අට සන්නිය............ අතීතයේ ලාංකීය ජන ජීවිතය සරල එකක්‌ විය. ඒ සඳහා සුවිශේෂී සංස්‌කෘතික පදනමක්‌ පැවතුණි. එසේ පැවතුණු සංස්‌කෘතියෙන් ලද වැදගත් දායාදයකි ගුප්ත විද්‍යාව. දේශීය නර්තන සම්ප්‍රදායන්හි දක්‌නට ලැබෙන ශාන්ති කර්ම ගුප්ත විද්‍යාව අනුව බිහිවුණි. යක්‍ෂ, ප්‍රේත, පිසාච, කුම්භාණ්‌ඩ යනාදී අදෘශ්‍යමාන බලවේගයන්ගෙන් ඇතිවන්නා වූ අපල උවදුරු දුරුකොට සෙතක්‌ ශාන්තියක්‌ උදාකරගැනීමේ පරම අභිලාසයෙන් යුතුව ශාන්තිකර්ම සමාජයේ සිදුකරන ලදී. තවද වැල් පැන්නුම්, ඉරි පැන්නුම්, හදි හූනියම්, ඔල්මාදගති, පිස්‌සු වැටීම් වැනි නොයෙකුත් රෝග පීඩාවන්ගෙන් අතමිදීම උදෙසා ශාන්තිකර්ම සිදුකරන ලදී. මෙහිදී පහතරට සම්ප්‍රදායේ එන යක්‌ තොවිල් වැදගත් වේ. ඒ අතර, i. දහඅට සන්නිය හෙවත් සන්නි යකුම ii. රටයකුම හෙවත් රිද්දියාගය   iii. සූනියම් යාගය iv. මහසොහොන් සමයම යනාදී යක්‌ තොවිල් ප්‍රධාන තැන් ගනු ලැබේ. මෙලෙස පවත්වනු ලබන යක්‌ තොවිල් අතරින් "දහඅට සන්නිය හෙවත් සන්නි යකුමට" වැදගත් ස්‌ථානයක්‌ හිමිවේ. දේශීය වෛද්‍ය ශාස්‌ත්‍රයේ සඳහන්ව තිබෙන මූලික සන්නි...

දෙමළ වේදිකාවේ නොමැකෙන ලකුණ - මහාචාර්ය එස්. මෙෳනගුරු - සිංහල වේදිකා නාට්‍ය කලාවේ යුග පුරුෂයා වූ මහාචාර්ය සරච්චන්ද්‍ර මනමේ නාටකය තුළින් මෙරට සිංහල නාට්‍ය කලාවේ විප්ලවීය වෙනස සිදු කළේය. එතුමා මනමේ නාටකය නිර්මාණය කිරීම සඳහා සාම්ප්‍රදායික දෙමළ නාට්‍ය විශේෂයක් වූ කූත්තු නාට්‍ය සම්ප්‍රදායේ ආභාසයද ලබා ගත්තේය. මනමේ නාටකයේ සාර්ථකත්වය දෙමළ නාට්‍යකරුවන් කෙරෙහිද කිසියම් බලපෑමක් ඇති කරන්නට සමත් විය. . මහාචාර්ය විද්‍යානන්දන්, මහාචාර්ය එස් සිවතම්බි, මහාචාර්ය කේ. කයිලාසපති වැනි එවක සිටි දෙමළ නාට්‍යකරුවෝ ඉන් ලද පන්නරය ඔස්සේ තම වාර්ගික සම්ප්‍රදායික නාට්‍ය කලාවේ අක්මුල් සොයා යන්නට උනන්දු වූහ. මේ සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් දායක වූයේ‍ මහාචාර්ය විද්‍යානන්දන්ය. කූත්තු නාට්‍ය සම්ප්‍රදාය වර්ධනීය නාට්‍ය කලාවක් බවට පත් කිරීමට අනෙකුත් මහාචාර්යවරුන්මෙන්ම මහත් සේ කැපවීමෙන් කටයුතු කළ තවත් පුද්ගලයෙකි මහාචාර්ය සින්නයියා මෙෳනගුරු. දෙමළ නාට්‍ය කලාව උදෙසා මහඟු දායකත්වයක් සැපයූ මහාචාර්ය මෙෳනගුරුගේ ප්‍රථම වේදිකා නාට්‍ය වූයේ ‘කර්ණන් පෝර් “නමැති නාට්‍යයයි. එය සාම්ප්‍රදායික වඩමෝඩි ශෛලියෙන් නිර්මාණය කෙරිණි.ඔ...

සංස්‌කෘත නාට්‍ය කලාවේ ප්‍රභවය....... සෘග් වේදයෙහි එන සංවාදාත්මක ස්‌තෝත්‍ර ඔස්‌සේ සංස්‌කෘත නාට්‍ය කලාවෙහි ප්‍රභවය සිදු වී ඇතැයි ඇතැම් වියත්හු අනුමාන කරති. "විද්" ධාතුවෙන් නිපන් වේද යන්නෙහි වාච්‍යාර්ථය දැනුම හෙවත් ඥනයයි.   ආර්යයන්ගේ ආගමික වත් පිළිවෙත් සෘග්, යජුර්, සාම සහ අථර්වන් යන සතර වේදයනට අනුකූලව සිදු විය. සෘග් වේදය මානව වර්ගයා සතු ආදිතම ශුද්ධ ලියවිලි ලෙස සැලකිය හැකිය. සංස්‌කෘත භාෂාවෙන් රචිත මෙය මණ්‌ඩල නමින් හැඳින්වෙන ග්‍රන්ථ දහයක එකතුවකි. මෙම ග්‍රන්ථ දහයෙහි සූක්‌ත හෙවත් ශ්ලෝක එක්‌ දහස්‌ දහ හතක්‌ ඇතුළත් වෙයි. මෙම ශ්ලෝක විවිධ දෙවිවරුන් උදෙසා සෘෂිවරුන් විසින් රචිතවී ඇත. වේදයන් ගේ ප්‍රභවය ගුප්ත බවකින් ආවරණය වී ඇති අතර වියතුන් විසින් ඒවා පිළිබඳ විවිධාකාරයෙන් කාල නිර්ණය කරනු ලැබ ඇත. එක්‌ මතයකට අනුව වේද ග්‍රන්ථ ක්‍රිස්‌තු පූර්ව 1500 කට පෙර යුගයක රචනා වී ඇත. වේද ග්‍රන්ථ ඉන්දීය ආගම්, දර්ශන හා සංස්‌කෘතිය පිළිබඳ උල්පත ලෙස ඔව්හු සලකති. භාරතයේ විවිධ කාව්‍ය, නාට්‍ය සහ සංගීතය පිළිබඳ පූර්ව ලක්‌ෂණ මෙම කෘතීන් තුළ දක්‌නට ලැබේ. එක්‌ සමීක්‌ෂණයකට අනුව සෘග් වේදයේ එන...

කෝලම්  වර්තමාන ශ්‍රී ලාංකීය ප්‍රසංග කලාවේ බොහෝ තැන්වල වරද්දාගෙන, පටලවාගෙන, ‘අනාගෙන’ ඇති වෙනස් අරුත් ඇති සාමාන්තර වචන දෙකකි COMEDY AND JOKE. වර්තමාන දියුණු විද්‍ යුතය, සිනමාව ආදී නූතන කලාවන්ගේ අප මේ වචන යුග්මය වරද්දාගෙන තිබුණ ද, ලාංකීය නාට්‍ය මූලයන් වූ ගැමි රඟ මඬලේ පවා මේ වචනවල නිවැරැදි අරුත් දී තිබුණි. මෙය පැහැදිලි කර ගැනීම අසීරු වී ඇත්තේ ඒවා සඳහා නිවැරැදි සිංහල වචන නිර්දේශ වී නැතිකමෙන් යැයි මට විටෙක සිතේ. COMEDY යන ඉංග්‍රීසි වචනයට අද අප ‘හාස්‍ය’ කියා සිංහලෙන් කියූව ද හාස්‍ය යන සිංහල වචනයට මුල් වූ සංස්කෘත ‘හාස්‍ය’ පදයේ ඊට වඩා පළල් අරුත් ඇත. එය ‘හාස්‍ය නමැති භාවය මෝදු වී උපදින හාස්‍ය නමැති රසයයි. හාස්‍ය රසය අරමුණු කොට ගෙන සිදුවන ප්‍රාසංගික කලාවන්හිංග භාවිතයේ යොදා ගන්නා සමාන්තර ක්‍රමවේද දෙකක් ලෙස COMEDY AND JOKE හැඳින්විය හැකිය. මෙය පැහැදිලිව ම දෙවර්ගයකි. එහෙත් එකක් අනිකට වඩා උසස් හෝ පහත් යැයි සම්මත වී නැත. ක්‍රමවේද දෙකක් ලෙස ඉතිහාසයේ සඳහන් වී තිබුණා පමණි. ක්‍රිස්තු පූර්ව 6 වැනි සියවස වන විට ග්‍රීසියේ පැවති නාට්‍ය වර්ග තුන උදාහරණයට ගෙන COMEDY සහ JOKE...

 - රංගාලෝක කාර්යය - 03 පසුබිම ආලෝක කිරීම පසුබිම ආලෝකනය කිරීමේදී නළුවාගේ මෙන් කුඩා ඉරියව් පිළිබඳ සැලකිය යුතු නැහැ. වැදගත් වන්නේ වේදිකාව මත මවන අවස්ථාව අනුව පසුතලයෙන් පිට අපි නොදකින පැත ්තක සිදු වන ආලෝක සංවේදීතාවය හා අපි දකින පැත්ත ඇතුළත එම ආලෝක ප්‍රමාණය අනුව වෙනස් වන මූලාශ්‍ර ගෙන හැර දැක්වීමයි. ගගනිකාව භාවිතා කරමින් හෝ නොකරමින් විවිධ ඵලාප්තියන් මැවීමේදී පසුබිම් ආලෝක කිරීම වැදගත් තැනක් ගනී. උදෑසන හිරු නැග ඒම, ගිනි මද්දහන, තරු පායා ඇති සැඳෑ අසිරිය, සවස රත් පැහැතිව හිරු බැස යාම (රාස්සිගේ අව්ව), ගන අන්ධකාර මධ්‍යම රාත්‍රිය හෝ වෙනමම සකස් කරන ලද විශේෂ අවස්ථා අයත් වන්නේ පසුබිම් ආලෝකනයට. විශේෂ ප්‍රයෝග පසුබිම් හා රංග පසුබිම ආලෝකනය කිරිම මූලික වශයෙන් ශිල්පියා දැන ගත යුතු කරුණු දෙකයි. ඉන් පසුව විශේෂ ප්‍රයෝග සඳහා ඔහු ක්‍රියාත්මක විය යුතුයි. මේ සඳහා විවිධ බලයන් සහිත ආලෝකනය යොදා ගැනෙනවා. එළිය අඩු වැඩි කළ හැකි යම් යම් පෙළඹවීමක් කළ හැකි උපකරණ කිහිපයක්. ස්වභාවික ආලෝක මූලාශ්‍රයක් හැටියට ගැනෙන සැන්දෑ සමය ගනිමු. රත්තරන් පැහැයෙන් හිරු බැස යයි. නමුත් එහි වේගයක්, කාල සීමාවක් ...

- රංගාලෝක කාර්යය - 02 ......... නළුවා ආලෝකවත් කිරීම (Lighting the Actor) පෙර ලිපියේ සඳහන් කළ අංග හතර හොඳින් මතක තබාගෙන එය ප්‍රවේශමෙන් හැසිර විය යුතු අංග හතරක් හැටියට වග බලා ගන්න ඕනේ. දැන් අපි ළං වන්නේ හරියාකාරකව ශිල්පියෙකු ආලෝකමත් කරන්නේ කෙසේ යන්න බලා ගැනීමටයි. මුලින්ම අප දැන ගත යුතු වන්නේ නළුවා දෘශ්‍යමාන වන්නේ කෙසේ ද? කුමන අවස්ථාවක ද? යන්නයි. නිර්මාණ ශිල්පියාට දාව උපදින නිර්මාණය තුළ වගකීම ඔහුගේ නිසා ඔහුගේ අදහස් උදහස් අපට වටිනවා. මෙතැනදී සතර අභිනයෙන් අපට වඩාත් වැදගත් වන්නේ සාත්වික අභිනයයි. (මුහුණෙන් පාන ඉරියව්) කෙලින්ම මුහුණ පැතලි වී පෙනෙන ආලෝකය සැපයීම ඉරියව් නොපෙනීමට උදව් වෙයි. එහෙයින් අප කළ යුත්තේ හිසට ඉහළින් ආලෝකය සැපයීම ද (Top Light) එය හරිද? එසේත් නැතිනම් හරියටම පහළින් සපයමු ද? (Foot Light) මේ පිළිබඳ තීරණයකට එන්නට කලින් අපි විශේෂයෙන් දැන ගත යුතු කරුණු කීපයක් තියෙනවා.   (1) නළුවා අභිනය පායි. රංගාලෝකයට වඩාත් වැදගත් වන්නේ අභිනයයි. අපි නළුවා ආරක්ෂා කළ යුතුයි. ඒකට හේතුව එම ආලෝකයෙන් ඉරියව් පුච්චා දැමීමට ඉඩ තියෙන නිසා. එයින් සිදු වන පාඩුව මුළු නිර්මාණයටම බ...

රංගාලෝක කාර්යය 01 ............. දෘශ්‍යමාන වීම (Visibity) මෙයින් අදහස් කරන්නේ චරිත සහ පසුතලය පැහැදිලිව පෙනෙන්නට සැලැස්වීමයි. ප්‍රේක්ෂකයාට නළු නිළි චරිතවල ඉරියව් ඉස්මතු කොට පෙන්වීම වැදගත්. වේදිකාවේ අප විසින්ම සඟවා තැබීමට උත්සාහ කරන දේ නොපෙනී තිබීමත් මේ කාරණාවට අයත්. පසුතල නිර්මාණයක් එල්ලා තිබෙනවා යයි සිතමු. එය එල්ලී තිබිය යුතු සේම එල්ලන ලද කඹ, නූල් හෝ කම්බි නොපෙනෙන්නේ නම් වඩා යහපත්. බිම සිටුවා තැබෙන පසුතල ආධාරක ආදිය ද නොපෙනී අවශ්‍ය පරිසරය පමණක් දෘෂ්‍යමාන විය යුතුයි. එමෙන්ම මෙම දෘෂ්‍යමාන වීමේ දී රූපය ත්‍රිමානව වේදිකාව තුළ මැවීමට උත්සාහ දැරිය යුතුයි. ඒ සඳහා ඔහු යොදා ගන්නා වර්ණ, පහන්, භාවිතා කරන කෝණ ප්‍රයෝජනවත් වෙනවා. ප්‍රේක්ෂකාගාරයේ අසුන් ගෙන සිටින ප්‍රේක්ෂකයාට නළු නිළියන් පැහැදිලිව දැක ගැනීමට සිටි තැනින් එහා මෙහා යාමට හැකියාවක් නැහැ. මේ නිසා ආලෝකකරණය ඒ අවශ්‍යතාව මැනවින් සපුරාලිය යුතුයි. අවධාරණයෙන්ම නළුවෙකු හෝ සිද්ධියක් අඳුරු පරිසරයකට යොමුකොට දෘශ්‍යමාන වීම වළක්වන්නේ නම් ඊට හේතු තිබිය යුතුයි. සත්‍යරූපී බව, තාත්විකත්ත්වය (Plausibility) නාට්‍යය අනුකාරාත්මක ක්‍රියාවලියක් බ...

මහා නර්තන සම්ප්‍රදායක වියත් සළකුණ - චිත්‍රසේන නර්තනයේ ප්‍රභවය මිනිසාගේ සම්භවය සමඟින් ආරම්භ වූ බව ප්‍රකට කාරණයකි. එමෙන්ම නර්තනය දෙවියන් සමඟ වූ සම්බන්ධය ද සවිමත්ය. ලොව ආරම්භය මෙන්ම අවසානයද මූර්තිමත් කරනනේ ශිව දෙවියන්ගේ නර්තනයෙන් බව පුරාවෘත්තයන්හි කියවේ. නර්තනය බිහි වී ඇත්තේද දෙවියන් පිනවීමටය. නර්තනයේ යෙදෙන ශිව නටරාජ් නම් විය. සිංහලයන් වන අප ද අභිමානවත් සංස්කෘතියකට හිමි කියන්නෙමු. අපේ සංස්කෘතියද ඉතාමත් වටිනා ඉපැරණි වසර දසදහස් ගණනකට හිමිකමි කියන්නේය. එහි නර්තනයට හිමි වී ඇත්තේ සුවිශේෂ ස්ථානයකි. පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පැවත එන මේ නර්තනය සුරැකීමට ඒ ඒ පරම්පරාවන් වග නොකියන්නට අද අපටම අනන්‍ය වූ දේශීය නර්තන සංස්කෘතියක් නොතිබෙන්නට ඉඩ තිබිණි. විවිධ නර්තන පරම්පරා ගැන කතා කළද සාම්ප්‍රදායික නර්තන පරම්පරාවකින් බැහැරව නව නර්තන පරම්පරාවක් බිහි කළ දේශීය නර්තන කලාවේ පුරෝගාමියෙකු පිළිබඳ අද අපේ සිහියට නැඟේ. නර්තනය වෙනුවෙන් තම දිවියම කැප කරමින් නව පරම්පරාවක් ඔස්සේ දේශීය නර්තනය සුරැකීමට අඩිතාලම දැමූ ඔහු අද අප අතර නැත්තේය. දේශීය වේදිකාවට නිර්මාණාත්මක මුද්‍රාවන් බිහි කිරීමේ පුරෝගාමියා ම...